Κανείς μας δε γεννιέται γνωρίζοντας τι είναι καλό & τι είναι κακό να κάνει.
Αυτό μαθαίνεται μέσα από την επαφή μας με την οικογένεια και την ευρύτερη κοινωνική ομάδα · και η εκπαίδευση αυτή βασίζεται σε 2 αρχές:
- την Αρχή της Προσοχής
- την Αρχή της Θετικής Ενίσχυσης
Με βάση την Αρχή της Προσοχής ένα παιδί θα κάνει τα πάντα για να κερδίσει την προσοχή του γονιού του, ιδιαίτερα στην προσχολική και πρώτη σχολική ηλικία. Το που επιλέγει ο γονιός να δώσει τη προσοχή του, αποτελεί και τον πιο θετικό ενισχυτή για τη συμπεριφορά του παιδιού. Αυτό που συχνά δεν αντιλαμβανόμαστε είναι πως η προσοχή μπορεί να είναι είτε θετική, είτε αρνητική- και θα εξηγήσω παρακάτω τι εννοώ ακριβώς.
Με βάση τώρα την Αρχή της Θετικής Ενίσχυσης, κάθε συμπεριφορά που ενισχύεται αμέσως μόλις εμφανιστεί, έχει μεγάλες πιθανότητες να εμφανιστεί ξάνα. Όταν δηλ. ενισχύουμε θετικά το παιδί μας, όταν το ενθαρρύνουμε για ό,τι καταφέρνει, τότε θα προσπαθήσει να επαναλάβει την ίδια συμπεριφορά, προκειμένου να κερδίσει την αλληλεπίδραση με το γονιό του.
Συχνά στους γονείς, λόγω και των αυξημένων απαιτήσεων της καθημερινότητας, διαφεύγει να ενισχύσουν το παιδί τους όταν από μόνο του καταφέρνει να κάνει κάτι, όπως π.χ. να πετάξει το κεσεδάκι με το γιαούρτι στο δοχείο απορριμάτων της ανακύκλωσης, να συμμαζέψει τα παιχνίδια αφότου παίξει κ.α.
Αντίθετα, στρέφουν-αναγκαστικά-την προσοχή τους και ασχολούνται με το παιδί τους όταν αυτό γκρινιάζει, όταν δεν ενδιαφέρεται· και ποιο είναι το αποτέλεσμα αυτής της αλληλεπίδρασης..;
Είναι να μαθαίνει το παιδί ότι ο γονιός έχει περισσότερες πιθανότητες ν’ασχοληθεί μαζί του, όταν αυτό επιστρατεύει αρνητικούς τρόπους επικοινωνίας ( όταν γκρινιάζει, χτυπιέται χάμω, οδύρεται κλπ).
Και για να δούμε ένα απλό παράδειγμα:
Όταν οι γονείς φωνάζουν στο παιδί τους, τι ακριβώς συμβαίνει;
-Δίνουν προσοχή;
Ναι.
-Παιρνούν χρόνο με το παιδί τους;
Ναι.
-Μιλούν με το παιδί τους;
Ναι.
-Κοιτούν το παιδί τους;
Ναι.
-Ακούν το παιδί τους;
Όχι.
-Αγγίζουν το παιδί τους;
Ναι.
-Επαινούν το παιδί τους;
Όχι.
-Ανταποκρίνονται στο παιδί τους;
Ναι.
Καταλαβαίνουμε, λοιπόν, από την αναλυτικότητα αυτής της συμπεριφοράς, πόσο πολλους ενισχυτές αποκτά το παιδί, ώστε να την επανάλαβει ξάνα & ξανά…την ανεπιθύμητη αυτή συμπεριφορά για την οποία ο γονιός του φωνάζει κάθε φορά…ενώ η παράβλεψη, ενδεχομένως της αρνητικής αυτής συμπεριφοράς- η πλήρης δηλ. απουσία οποιασδήποτε σωματικής, λεκτικής ή βλεμματικής επαφής ως απάντηση στην εν λόγω συμπεριφορά – θα το έκανε να εισπράττει την αδιαφορία, με αποτέλεσμα να μην την ενισχύει περαιτέρω..!
Ας φροντίσουμε να δίνουμε θετική προσοχή στο παιδί μας,ας το επαινούμε, λέγοντάς του συγκεκριμένα, άμεσα, με ενθουσιασμό και ειλικρίνεια τι μας αρέσει σε αυτό που λέει ή κάνει,ας το ανταμοίβουμε, με αγαθά χαμηλού κόστους και δραστηριότητες που το ενδιαφέρουν-όχι με φαγητό- και ας μη του ενισχύουμε τις ανεπιθύμητες συμπεριφορές.
Στο χέρι μας είναι άλλωστε…
Γιατί τι χρειάζονται, εν κατακλείδι τα παιδιά, για την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής τους..;
~ Έπαινο,
~ Ενδιαφέρον, και
~ Ενθάρρυνση !!!
Ευαγγελία Ι. Παπαθεοδώρου
Παιδίατρος
Επιμελήτρια Παιδιατρικής Κλινικής Νοσοκ. Metropolitan
Στέλεχος εκπαίδευσης Μητρικού Θηλασμού
